Wraz z rozpoczęciem okresu grzewczego, rozpoczęły się kontrole pieców oraz przydomowych kotłowni opalanych paliwem stałym, takim jak: węgiel, drewno, pellet czy ekogroszek. Czynności kontrolne realizowane są przez Straż Miejską oraz upoważnionych pracowników urzędu miasta. Ich celem jest weryfikacja zgodności instalacji grzewczych z obowiązującymi normami emisji zanieczyszczeń.

Ostatnie kotły pozaklasowe (tzw. kopciuchy) muszą zostać wyłączone z użytku najpóźniej do 31 grudnia 2025 roku. Od 1 stycznia 2026 r. ich użytkowanie będzie nielegalne.

Cel kontroli

Kontrole przeprowadzane są zgodnie z obowiązkiem nałożonym na gminy. Od 1 września 2017 r. na terenie województwa śląskiego obowiązuje Uchwała NR V/36/1/2017 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 7 kwietnia 2017 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa śląskiego ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Dokument ten, zwany „uchwałą antysmogową”, ma na celu poprawę jakości powietrza oraz ochronę zdrowia mieszkańców.

Terminy wymiany urządzeń grzewczych określone w uchwale antysmogowej:

• kotły z 2006 roku i starsze, lub bez tabliczki znamionowej należało wymienić do 31 grudnia 2021 roku,
• kotły od 2007 roku do 2012 roku należało wymienić do 31 grudnia 2023 roku,
• kotły od 2013 roku do 31 sierpnia 2017 roku należy wymienić do 31 grudnia 2025 roku,
• instalacje spełniające wymagania w zakresie emisji zanieczyszczeń określonych dla klasy 3 lub klasy 4 według normy PN-EN 303-5:2012 należy wymienić do 31 grudnia 2027 roku,
• kominki, piece i inne instalacje, które wydzielają ciepło bądź wydzielają ciepło i przenoszą je do innego nośnika, należało wymienić do 31 grudnia 2022 roku.

Od 1 stycznia 2023 roku dopuszczalne jest korzystanie z kominków i innych miejscowych ogrzewaczy powietrza wyłącznie w przypadku osiągania przez nie sprawności cieplnej minimum 80% lub wyposażenia w urządzenie redukujące emisję pyłu. Urządzenia niespełniające tych wymagań powinny zostać wymienione na zgodne z ekoprojektem.

Zgodnie z uchwałą antysmogową zakazane jest instalowanie kotłów o klasie niższej niż piąta.

Zakres kontroli

W ramach kontroli mogą zostać podjęte następujące czynności:

• Wejście do pomieszczenia kotłowni w celu weryfikacji poprawności instalacji pieca oraz jego zgodności z obowiązującymi normami. Możliwe jest również sprawdzenie miejsca składowania opału, jakości paliwa oraz dokonanie oględzin paleniska,
• Ocena rodzaju stosowanego paliwa oraz weryfikacja, czy nie są spalane odpady,
• Pobranie próbek popiołu do analizy laboratoryjnej w akredytowanym laboratorium pod kątem obecności niedozwolonych substancji (np. tworzyw sztucznych, tekstyliów, odpadów komunalnych, substancji ropopochodnych),
• Wykonanie dokumentacji fotograficznej stanu technicznego pieca oraz pomieszczenia kotłowni,
• Żądanie okazania dokumentów dotyczących pieca, takich jak świadectwo jakości paliwa, dowód zakupu, specyfikacja techniczna. W przypadku braku tabliczki znamionowej może zostać zażądane potwierdzenie daty produkcji urządzenia.

Konsekwencje niezgodności

W przypadku wykrycia nieprawidłowości podczas kontroli, właściciel nieruchomości zobowiązany jest do ich usunięcia. W sytuacji, gdy piec nie spełnia obowiązujących norm emisji, konieczna jest jego wymiana na nowoczesne urządzenie grzewcze. Naruszenie przepisów uchwały antysmogowej może skutkować nałożeniem mandatu do 500 zł lub grzywny do 5 000 zł.

Podstawa prawna

Kontrole przeprowadzane są na podstawie: art. 9u i 9v ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2025 r. poz. 733), art. 379 ust. 1 i 2 oraz art. 380 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2025 r. poz. 647). Współpraca z prowadzącymi kontrolę funkcjonariuszami publicznymi jakimi są strażnicy miejscy czy pracownicy urzędu miasta jest obowiązkowa. Udaremnianie lub utrudnianie przeprowadzenia czynności kontrolnych (w tym pobrania próbki popiołu z paleniska) może stanowić przestępstwo z art. 225 Kodeksu Karnego.